Het overkomt me nog wel eens dat me gevraagd wordt waarom bedrijven en organisaties voor Open Source Software moeten kiezen. Ik denk daarom al langere tijd na over een “elevator pitch”. Veelal is het sentiment namelijk dat Open Source Software geen doel op zich moet zijn en dat de beste tool voor de job gekozen moet worden. Maar is dat voldoende?

Fysieke wereld

Wij mensen leven in een fysieke wereld en zijn gewend aan de wetmatigheden die daar gelden. Zo weten we bijvoorbeeld dat wanneer we iets delen in de fysieke wereld (bijvoorbeeld een taart), dat iedereen met wie we delen een stukje krijgt. We weten ook dat wanneer we met steeds meer mensen delen de stukken steeds kleiner worden. Consequentie hiervan is dat er dus sprake is van een afnemend nut.

Voor de duidelijkheid, dit is geen betoog tegen delen 
in de fysieke wereld, want ook daarvoor geldt, wie deelt 
heeft meer!

Digitaal delen is vermenigvuldigen

Tegenwoordig hebben we steeds meer zaken digitaal, zoals muziek, foto’s film, teksten (boeken) en software. In  tegenstelling tot delen in de fysieke wereld, krijgt iedereen met wie we digitale content delen het geheel. Je kan daarom stellen: “digitaal delen is vermenigvuldigen”.

Voor onze discussie over nut geldt dan dat iedere kopie evenveel nut geeft. In de figuur is e.e.a. grafisch weergegeven. Overigens gaat het hier (op de verticale as) om nut, niet om de prijs die je daar eventueel voor betaald.

Digitale content veroudert en slijt niet. Leveranciers van film, 
muziek en software bedenken daarom constructies om klanten telkens opnieuw 
te laten betalen. Een voorbeeld hiervan zijn Spotify en Netflix abonnementen 
of een "software assurance" waarvan de geldigheid na 3 jaar verloopt. 
Hiermee "slijt" digitale content en moet er periodiek opnieuw voor betaald 
worden. Feitelijk betreft dit huur. Gesteld kan worden dat men probeert
wetmatigheden van de fysieke wereld toe te passen op de content in
de digitale wereld. Hiermee wil ik niet zeggen dat het toch geen 
"goede deal" kan zijn. Zowel Spotify als Netflix leveren additionele
diensten zoals de mogelijkheid afspeellijsten te maken of het attent
maken op nieuwe content.

Open Source Software

Bij Open Source Software wordt iedereen in staat gesteld de content aan te passen en te verbeteren. Je kan stellen dat het nut toeneemt naar mate je deze met meer mensen deelt.

Vaak wordt gesteld dat slechts maar een heel klein percentage 
mensen een bijdrage (verbetering) levert aan open source 
software. Dat mag het geval zijn, maar zelfs een klein percentage 
levert uiteindelijk voor iedereen veel op, mits we met voldoende
mensen delen! M.a.w. hier loont het zich juist om met zoveel
mogelijk mensen te delen.

 Conclusie

Het delen van digitale content is een ander proces dan delen in de fysieke wereld. In plaats van een deel krijgt iedereen een volledige kopie. Digitaal delen is daarom vermenigvuldigen. Zodra de mensen met wie je deelt in staat zijn de content te verbeteren (zoals dat bij open source software het geval is) neemt het nut zelfs toe. Voor bedrijven en organisaties betekent dit investeren in de toekomst in plaats van betalen voor het verleden.

Natuurlijk leveren ook fabrikanten van commerciële software nieuwe versies. 
Je kan dit in de grafieken voorstellen als een nieuwe lijn, zij het dat die 
op een hoger punt (meer nut) begint. Software die volgens het huur 
principe wordt verkocht kan je voorstellen als een lijn die op een bepaald 
tijdstip ophoudt te bestaan.

De in 2011 overleden Steve Jobs zei het al, kannibaliseer jezelf, voordat iemand anders dat doet. Hij vond dat je hier niet bang voor moest zijn. Gelijk heeft hij, je blijft op deze wijze “in het spel” betrokken. Je zou kunnen zeggen dat je met jezelf concurreert.

Bedrijven zien misschien de waarde niet van “met jezelf concurreren” of kunnen dat niet goed in de praktijk brengen. Het gevolg is wel dat men zich dan wel eerder protectionistisch opstelt met alle gevolgen van dien. Er worden “trucs” toegepast zoals bijvoorbeeld “vendor lockin”.

Van Vendor lockin is bijvoorbeeld sprake bij de licenties die gemeenten voor Oracle databases moeten hebben / aanschaffen. Deze databases zijn voorwaardelijk voor de specifieke gemeente applicaties. Alle gemeenten moeten die applicaties hebben. Er zijn maar 2 of 3 aanbieders van deze applicaties en de Oracle database is de gecertificeerde database daarvoor. De aanbieders van de gemeente applicaties vinden de status quo prima omdat zij ook geld verdienen aan de licenties, dus waarom zou men hierin verandering aanbrengen? Waarom zou men de applicatie voor een andere (bijvoorbeeld goedkopere open source database) geschikt maken? Geen keuze dus en daarom spreken we van “vendor lockin”. Dit specifieke voorbeeld doet veel gemeenten pijn, want de licentiekosten van Oracle zijn erg hoog. Interessante vraag is, hoe kom je er vanaf?

Hoe je van een dergelijke vendor lockin 
af kan komen is een ander verhaal. Naar 
mijn idee zijn er verschillende oplossingsrichtingen. 
In het beschreven voorbeeld 
kunnen gemeenten de handen ineen slaan. Hierdoor 
staan ze sterker en kan er druk 
op leveranciers worden uitgeoefend. Een andere 
mogelijkheid is "zekerheid" van de certificering 
los te laten. Krijg je de applicatie werkend op 
een andere database en komt het door alle testen heen, 
dan ben je een stap verder.

Overigens zegt een vendor lockin niets over de 
kwaliteit van de software, 
commerciële software kan van goede kwaliteit zijn. 
Lockin gaat over de 
(on)mogelijkheid om architectuur -en productkeuzes 
te maken.

Een ander voorbeeld dat me onlangs opviel is dat van de AppleTV versus de Roku. Beide zijn media player devices. Het verschil is echter dat je bij Apple alleen de door Apple goedgekeurde kanalen mag gebruiken (het zijn er nu een handje vol), terwijl bij de Roku er veel meer mogelijkheden zijn (700 op dit moment van schrijven, in America wel te verstaan…). Je kan bijvoorbeeld ook nog “hidden” of “private” channels aan de Roku toevoegen. Roku kiest er schijnbaar voor aan het device zelf te willen verdienen, niet per sé aan de content. Blijkbaar zijn er weinig obstakels om zelf channels te maken en heeft Roku hierdoor veel mensen (en bedrijven) gemotiveerd dat te doen. Bij Apple zal er meespelen dat zij het liefste wil dat de eindgebruiker alleen content van Apple betrekt. Hiermee houdt Apple veel invloed op de content die beschikbaar wordt gesteld, bijvoorbeeld voor wat betreft de inhoudelijke kwaliteit daarvan. Hiermee wordt bijvoorbeeld pornografische content geweerd, maar ook channels die zouden concurreren met Apple zelf. Dit is vanuit een bedrijfsstandpunt bezien logisch, maar voor eindgebruikers verliest het apparaat nut, je wordt namelijk erg beperkt in de mogelijkheden. Consumenten willen juist extra mogelijkheden benutten zonder daarin beperkt te worden.

Interessant is dat juist Apple hiermee tegen het uitgangspunt van Steve Jobs ingaat. Het lijkt mij dat wanneer je wilt verdienen aan het apparaat, je de mogelijkheid daarvoor content aan te bieden zo makkelijk mogelijk moet maken. Je loopt mogelijk (content) inkomsten mis, maar je stimuleert de acceptatie van het apparaat en zorgt ervoor dat het een succes kan worden. Even zo goed kan je ervoor kiezen het bedrijfsmodel te baseren op het aanbieden van content. Maak dan niet zelf een apparaat, maar sluit je aan bij bestaande initiatieven, zoals Roku bijvoorbeeld. Het is blijkbaar erg lastig van “twee walletjes te eten”. Misschien moet je daarom anderen ook iets gunnen.

Ik zou daarom de uitspraak van Steve Jobs graag willen aanvullen. Kannibaliseer jezelf én gun anderen een “deel van de koek”. Hiermee blijf je zelf “in het spel” wordt “het spel” waarschijnlijk groter (anderen kunnen ook meedoen en verdienen) en profiteer je daarmee van de initiatieven van anderen.

Ter verdediging van Apple moet ik zeggen dat ze dit overigens met hun AppStore wel te doen. Hiervan wordt regelmatig gemeld hoeveel van de omzet naar de developers is gegaan. Toch is er ook hier een strenge controle op welke applicaties in de app store mogen komen.

Uit de voorbeelden die ik in de markt zie, lijkt de “aanval wel eens de beste verdediging” te zijn. Je loopt risico als je met jezelf concurreert, maar je hebt er in ieder geval invloed op. Ruimte voor anderen kan ook bijdragen aan het eigen succes. We gaan meer en meer naar een wereld waarin “delen” de norm wordt. Ik kende ooit iemand die leefde volgens de overtuiging. “Wie deelt heeft meer”.

Deze presentatie is gehouden als inleiding voor een workshop Red Hat Enterprise Virtualization die Stone-IT heeft georganiseerd. De inleiding gaat in op de wetmatigheden van de digitale wereld en bedrijfsmodellen die gekozen kunnen worden voor open source software. Het idee hierbij is dat de deelnemers zo beter in staat zijn zich een mening te vormen over “commerciele open source software”