ICT is een vakgebied met vele afkortingen en “buzzwords”. Je heb vast over “de cloud” gehoord. Wat is het en vooral welke voordelen heeft en hoe ziet de business case er voor mijn organisatie uit? Dit white paper probeert e.e.a. uit te leggen zonder in technische details te treden.

Virtualisatie

Sinds de opkomst van PC’s / computer systemen (ergens na 1980) zijn deze steeds sneller en krachtiger geworden. Dit geldt zowel voor de rekencapaciteit, geheugen als disk opslag. In de begin jaren “hunkerden” we naar meer performance, maar inmiddels zijn PC systemen zo krachtig geworden dat we ze nog maar sporadisch volledig benutten. De gemiddelde belasting is echter rond de 10%. Dat betekent dat we de hardware niet volledig benutten. Wat zou het prettig zijn deze “overcapaciteit” wel nuttig aan te wenden. Vanuit de wereld van de mainframes was dit vraagstuk al eerder opgelost met virtualisatie – het partitioneren (of onderverdelen) van hardware. Pas de laatste 10 jaar is deze virtualisatie techniek ook voor PC’s / computer systemen beschikbaar gekomen. Inmiddels is deze techniek volwassen geworden en biedt het ons “business wise” de volgende voordelen:

• betere benutting van de (over capaciteit van de) hardware
• minder stroom verbruik en daarom ook minder kosten voor koeling
• minder beslag op rackspace
• logische systemen hebben minder hardware afhankelijkheden
• het is makkelijker om functionaliteit te isoleren (elke toepassing een eigen virtuele server)
• hoge beschikbaarheid (automatisch of handmatig logische systemen naar andere hardware verplaatsen
• sneller organisatie vragen kunnen beantwoorden (er is geen hardware-inkoop proces noodzakelijk)

De virtualisatie voorzieningen maken nu vast deel uit van PC hardware die aangeschaft wordt en de virtualisatie software is zowel commercieel als in open source software te verkrijgen.

Van virtualisatie naar cloud

Virtualisatie is echter een van de centrale technieken waarvan cloud computing gebruik maakt. Doordat logische systemen en hardware van elkaar worden losgekoppeld is het maar een kleine stap naar cloud computing. Als de hardware centraal ingekocht, ingericht en beheerd wordt, kan de capaciteit – in de vorm van logische- of virtuele systemen – verkocht / verhuurd worden aan verschillende partijen. De aanbieder van deze capaciteit moet natuurlijk wel zorgen dat klant omgevingen van elkaar gescheiden blijven, dat de security gewaarborgd is en dat het actuele verbruik van de capaciteit gemeten wordt. Dit verbruik bestaat uit bijvoorbeeld:

• hoeveelheid virtuele systemen
• hoeveelheid CPU power
• hoeveelheid memory in gebruik
• hoeveelheid diskcapaciteit in gebruik
• netwerkbandbreedte (naar internet)
• hoeveelheid data van- en naar disk (I/O verbruik)
• geen beheer van hardware
• en de overige diensten waarvan gebruik gemaakt wordt (als firewalls, loadbalancers, backup voorzieningen en monitoring)

CapEx versus OpEx

Het betalen van het actuele verbruik heeft een belangrijke zakelijke consequentie, in tegenstelling tot zelf hardware aanschaffen worden veel kosten achteraf betaald, in plaats van vooraf. De eerste vorm wordt wel Capital Expenditure (CapEx) genoemd en de tweede wordt wel Operating Expenditure (OpEx) genoemd. Het laat zich raden dat dit grote gevolgen heeft voor de financiële positie van een bedrijf.

De “pay-as-you-go” (OpEx) is bijzonder aantrekkelijk voor startende ondernemingen en voor tijdelijke capaciteits behoefte (zoals voor demo’s, acties of piekcapaciteit). De daadwerkelijke kosten van de cloud infrastructuur zal uiteindelijk mogelijk hoger uitvallen dan wanneer alles zelf aangeschaft wordt, maar daar staan wel belangrijke voordelen tegenover:

• het aanbod is “elastisch” (d.w.z. er kan theoretisch zoveel capaciteit worden afgenomen als nodig)
• “pay-as-you-go”, alleen daadwerkelijk gebruik wordt betaald
• geen investering vooraf nodig (OpEx)

Bestaat cloud computing alleen uit virtualisatie?
Nee, hoewel het wel een belangrijk deel vormt van 
cloud computing is er ook behoefte aan "elastische" 
storage en management software. Veel aanbieders van 
cloud computing bieden daarnaast aanvullende diensten 
die het nog aantrekkelijker maken.

Een goed voorbeeld van een internationale cloud provider is Amazon Web Services. Amazon was een van de eerste aanbieders van cloud computing en heeft daarmee “de toon” gezet. Veelal wordt hun zienswijze als het “voorbeeld” beschouwd vanwege de bijzonder professionele opzet ervan.

Zijn mijn gegevens wel veilig?

Het kan voor veel bedrijven erg interessant zijn om gebruik te maken van computing capaciteit die publiek via internet aangeboden wordt. Maar ook de bedrijfsgegevens komen daarmee “op internet” te staan. Niet iedereen volet zich daar prettig bij. Men vraag zich (vaak terecht) het volgende af:

• waar staat mijn data (welk land)?
• welke (nationale) wetgeving is van toepassing op mijn gegevens en is dit soms nadelig voor mijn bedrijf?
• als de cloud aanbieder een Amerikaans bedrijf is, vallen zij dan onder de “patriot act”?
• is het wettelijk (in het land van herkomst) toegestaan van cloud computing gebruik te maken?

Public, private en hybrid

Ook wanneer het (internationale) aanbod van cloud computing op internet niet aantrekkelijk is, kunnen er nationale aanbieders zijn waarbij deze nadelen niet opgaan. Als publiek toegankelijke cloud computing (“public cloud”) niet gewenst is, kan de cloud computing technologie nog steeds best goed bruikbaar zijn. Als een bedrijf zelf haar eigen computing cloud bouwt dan wordt dit “private cloud” genoemd. Bovendien zijn er technieken waarmee private clouds en public clouds gecombineerd kunnen worden in “hybrid clouds”.

Cloud als “wondermiddel”

Zoals gezegd, in de ICT houden we van “buzzwords”. Cloud behoord daar zeker ook toe, het wordt voor verschillende zaken gebruikt. Belangrijke toepassingsgebieden hiervan zijn:

• IAAS -Infrastructure As A Service: dit heeft betrekking op infrastructurele componenten zoals, virtuele servers, storage, netwerk, firewalls en loadbalancers. Een voorbeeld hiervan is Amazon Web Services.
• PAAS – Platform As A Service: dit heeft betrekking op het direct kunnen uitvoeren van programma’s, databases en ontwikkel omgevingen. Een voorbeeld van dit laatste is Open Shift van Red Hat.
• SAAS – Software As A Service: hierbij wordt complete functionaliteit als “elastische” dienst aangeboden (bijvoorbeeld mail, of CRM applicatie). Een voorbeeld van dit laatste is SalesForce.

 Dit lijkt een duidelijke indeling, maar er zijn meer diensten die als “cloud” product worden aangeboden. het belangrijkste voorbeeld daarvan is:

• Storge cloud: elastische storage op internet, voorbeeld Dropbox

Goed “aan de slag”, maar waar moet ik beginnen?

Een of andere vorm van cloud computing is aan de orde van de dag. Het is best een logische vervolgstap binnen de ICT ontwikkeling. Maar wat is een handige aanpak voor mij? Hou rekening met de volgende zaken:

• bedenk waarvoor je het precies wilt gaan gebruiken en wat hoop je ermee te bereiken?
• zijn er alternatieven die effectiever en of efficiënter zijn (managed hosting bijvoorbeeld)?
• kies je liever voor een public, private of hybrid cloud?
• wordt het een IAAS, PAAS, SAAS of storage cloud?
• zelf bouwen of sluit ik aan bij een bestaand initiatief?
• wat zijn voor mijn bedrijf de financiële en juridische consequenties?
• is er een exit procedure (kan ik uit de cloud weer weg zonder dataverlies)?

Cloud computing kan veel bijdragen aan een goede ICT. Het blijft echter uiteindelijk wel “slechts ICT” waarin en waarmee storingen kunnen optreden. Hoewel grote cloud aanbieders zeer professioneel te werk gaan hebben ook zij van tijd tot tijd downtime.

En open source software dan?

Doet open source software eigenlijk mee in dit verhaal? Zeker en hoe! De meeste publiek beschikbare cloud omgevingen zijn gebouwd met behulp van open source software. De uitzonderingen tellen is eenvoudiger. Uitzonderingen zijn bijvoorbeeld Microsoft’s Windows Azure en clouds gebaseerd op VMware software.

Naar mijn idee speelt OpenStack een belangrijke rol. OpenStack betreft open source software en maakt gebruik van verschillende open source virtualisatie technieken. Waarom is dit belangrijke cloud software? Naar mijn mening om twee redenen:

1. ten eerste is het een soort open source Amazon implementatie (en Amazon geef de “richting aan” als het gaat om cloud computing…)
2. ten tweede hebben de afgelopen jaren belangrijke leveranciers achter dit open source project geschaard en niet de minste: RackSpace, NASA, AT&T, Ubuntu, HP, IBM, Red Hat, Cisco, Dell, Intel, NEC, NetApp, VMware, Yahoo! en ook Microsoft heeft zich hierbij aangesloten. Daarnaast zijn er talloze cloud initiatieven / bedrijven die hierbij eveneens aansluiting hebben gezocht.

Cloud, buzzword of meer?

Ik denk dat het bovenstaande duidelijk heeft gemaakt dat cloud zeker geen buzzword is. Het is een logisch vervolg op de virualisatie die we de afgelopen jaren hebben geadopteerd. Cloud computing gaat voornamelijk om het efficiënter doen van IT waarbij alle bestaande onderwerpen zoals autorisatie, security en kosten (om er slechts een paar te noemen) nog steeds van belang zijn.